Kakao ağaçlarındaki lezzetli sırrı bulan Azteklerle serüvenine başlayıp, günümüz insanın vazgeçemediği bir alışkanlığa dönüşen çikolatanın hikâyesi bin yılları aşmaktadır. Modern dünyada önce Avrupa sonra Osmanlı saray mutfaklarında kendine yer bulan bu tat, 19. yüzyıla değin elitlerin keyifli gıdası olarak kaldı. Çikolatanın sıcak içecek formundan tablet haline dönüştüğü ve sütle buluştuğu bu yüzyılı takiben sayıları artan çikolata üreticileri içinden bu işi daha elit bir şekilde yapanlar ortaya çıkmaya başladı.

Çikolatanın hem tutkusu hem de şöhreti 1900’lü yıllarla birlikte Osmanlı Devleti’ni de sardı. Öyle ki 20. yüzyılın ilk çeyreğinde çikolata, hem ithal edilen hem de ihraç edilen bir mamul haline gelmişti. Bu dönemde Türkiye’de çikolatanın büyüsüne kapılanlar arasında “Değirmenci oğlu Todori” de bulunuyordu. 1 Eylül 1923 tarihinden itibaren Todori Efendi’nin markası “Menage Chocolate” Ticaret Vekâleti tarafından tescil edilmişti. Bahsi geçen vekâlete sunduğu ürün numunelerinin üzerindeki ambalajlarda yer alan Fransızca “Fabrique de Chocolat Fondee en 1923” ibaresinde fabrikanın kuruluş tarihinin 1923 olduğu kaydedilmişti. Alamet-i Farika kaydına göre “Türkiye tebaasından” Todori Efendi’nin ikamet adresi ve üretim yeri “Balık Pazarı’nda Taşcılar” mevkiindeydi. Bu tarihi belgede yer alan bilgiye göre ve bilindiği kadarıyla Todori Efendi’nin çikolatası Menage, Türkiye’de yerli sermayeyle kurulan ilk çikolata fabrikasının ilk tescilli markası olmuştu.

1924 yılında kullanılmaya başlanan Elite markası ile ilgili, 1931 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yer alan, Kırklareli’ne bağlı Alpullu’da bir bakkalın satışlarını artırmak için Elite Çikolata ile promosyon yaptığı haberine bakılırsa, markanın ünü süratle İstanbul sınırlarını aşmıştı.

Elite Çikolata ve Şekerleme Fabrikası’nın 1932 tarihli bir Marka İlmühaberi’nde yer alan bilgilere göre “Elite Çikolata ve Şekerleme Fabrikası Mamulatı”nın ürünleri İpçiler Caddesi Fıçıcı Sokak Numara 76-78’de üretiliyordu ve üretilen mamuller şekerleme, meyveli şeker, bonbon, karamela ve çikolata olarak sıralanmıştı.

23 Nisan 1931 tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki reklamında “Elite Çikolatası en meşhur çikolatadır. Her yerden isteyiniz.” denen Elite Çikolata’nın karşısındaki tatlı rekabette Lion, Melba, Ali Muhittin Hacı Bekir, Cemilzade, Hafız Mustafa gibi köklü kuruluşlar vardı.

Elite Çikolata’nın 1934 tarihli bir faturası üzerinde yer alan, elinde birkaç kutu Elit çikolatası taşıyan kadın resminden de anlaşılacağı üzere firma, markanın halkla ilişkilerine önem veriyordu. Öyle ki, Elite markası halk tarafından sondaki –e harfi okunarak yanlış telaffuz edilince, 30’lu yılların ikinci yarısında şirket yöneticileri markayı halka daha da yakınlaştırmak için orijinalinde bulunan sondaki –e harfini kaldırarak Elit adını tescil ettirmişlerdir.

30’lu yıllarda kullanılmaya başlayan Elit Çikolata ambalajları içinde yer alan artist/ünlü resimleri de bu halkla ilişkiler ve pazarlama uygulamalarının bir parçasıydı. Günümüzde pek çok koleksiyonerin ilgiyle sakladığı kartlar Elit’in tüketicileriyle olan ilişkisini çikolata sevdasının ötesine taşımıştı. 60’lı yıllara değin Elit ürünleri içinden bu koleksiyon kartları çıkmaya devam etti. Kartlarda kimlerin resimleri yoktu ki: Dünya güzeli Keriman Halis ile birlikte pek çok ülkenin güzelleri, Charlie Chaplin, Linda Darnell, Janet Blair gibi sanatçılar... Üzerlerinde numaralar taşıyan bu kartları biriktirenler sadece hoş bir koleksiyon sahibi olmakla kalmıyorlar; aynı zamanda, koleksiyonu tamamlayanlar hediye kazanma şansı yakalıyorlardı.

Artist serisi dışında Elit ürünleri satan mağazaların vitrinlerine koyulan yazı ve resimler gibi farklı tanıtım yöntemleri de mevcuttu. İlerleyen yıllarla birlikte ürünlerin konduğu ambalajların da albenisi artmıştı. Altıgen, kare ve dikdörtgen silindir teneke kutular küçük gramajlardan kiloluk ebatlara kadar geniş bir yelpazede halka sunuluyordu. Elit’in üzerinde kakao ikram eden egzotik bir güzel resmi olan ve günümüzde farklı ambalajda da olsa hala pastanelerin vazgeçilmezi olan Toz Kakao’sunun teneke kutusu gibi çeşitli boy ve ebatta teneke kutuları, cam kavanozları, kovaları, poşetleri ürün gamındaki zenginliğin de göstergesiydi. Kuşaklara damgasını vuran şemsiye çikolatalar, Meşhur Beyoğlu Çikolatası, hindistan cevizli ve kakaolu bonbon şekerler gibi şekerleme / çikolata ürünlerinin yanı sıra Elit’in bir zamanlar portföyünde olan, şimdilerde üretilmeyen sakızları, boğaz pastilleri, reçelleri de meşhurdu.

Birçok prestijli mağaza bu ürünleri hediye olarak kendi müşterilerine de dağıtıyordu. Henüz 1930’lu yıllarda Elit’in fatura kestiği şehirler arasında Bayburt gibi örnekler olduğu düşünülürse Elit Markasının gücü ve yaygınlığı daha iyi anlaşılabilir. 1958 yılında Çanakkale abidesinin inşaatı için düzenlenen kampanyaya fabrika sahipleri ve işçilerinin 172 lira bağışlaması gibi, pek çok sosyal sorumluluk projesinde Elit adı hep vardı.

Değirmencioğlu soyadını alan ailede Todori Efendi’nin ardından bayrağı eşi Teoğnosiya Hanım devraldı. Teoğnosiya Hn.’ın kardeşi Yorgi Elefteropulos da bu dönemde en büyük destekçisi oldu. 1950’lerde Elit’in çoğunluğu Rum ve Ermeni kadınlardan oluşan işçilerine verdiği zam haberinin Milliyet gazetesinde yer alması da firmanın büyüklüğü ve bilinirliği hakkında fikir verebilir. Bu yıllar Elit fabrikalarında çikolata kaplı drajelerin ve endüstriyel ürünlerin ön plana çıktığı bir döneme denk geliyordu. Bu gelişimin arkasında Hristo Usta olarak tanınan Hristo Nikolaidi vardı. 1930 yılında Beyoğlu’nda Parizien Pastanesinde çırak olarak mesleğe merhaba diyen Hristo Nikolaidi, önce Lion- Melba Fabrikası’nda, ardından 1950’li yıllarda Elit’te çikolata ustası olarak çalışmaya başladı. Hristo Usta, firma içinde çok önemli dönüşümlerin öncüsü oldu ve 2005 yılında vefat edene kadar Elit ile bağını hiç koparmadı.

Todori Efendi’den 70’li yıllara Elit’in sektöründeki ifade ettiği anlamı, İnci Pastanesi’nin kurucusu Luka Zigoris’in sözlerinde de bulmak mümkündür: “Ben Elit ürünleri kullanmaya başlayınca İnci Profiterol oldum ve [bu tercihimi] bir daha asla değiştirmedim.”

Teoğnosiya Değirmencioğlu’nun 1972 yılında vefat etmesinden sonra, o dönemki ortaklardan Yani Amaslidis bayrağı devir aldı. Elit gibi, çikolata tarihimizin en güzide ve köklü firmalarından olan Lion Çikolata Fabrikası’nın (daha sonra Melba ile birleşerek Lion Melba oldu.) kurucusu olan Yorgi Amaslidis’in oğlu olan ve Lion Melba ortaklarının, hiç birisinin çocuğunun Lion Melba’da çalışmaması yönündeki prensip kararları sebebi ile Lion Melba’da aktif görev alamayan Yani Bey, aileden gelen çikolata bilgi ve kültürünü paylaşarak Elit’in bu konudaki birikimini pekiştirdi. (Uzun yıllar gayri faal olan ve unutulmaya yüz tutan Lion Melba ve Lion markalarının yaşatılması amacıyla Elit, 2011 yılında bu markaları devir almıştır.)

Elit’in bugünkü hakim hissedarı ve Yönetim Kurulu Başkanı C.Tanıl Küçük, Elit’e 1980 yılında hissedar oldu ve 1984 yılında hissedar olan babası Celal Bey ile birlikte Elit’in diğer hisselerini de devir alarak, aynı yıl Elit’i aile şirketi haline getirdi. 1985 yılında şirketin tüzel kişiliği bugünkü unvanı olan Elit Çikolata ve Şekerleme Sanayi Anonim Şirketi olarak değiştirildi. İlerleyen on yıllar içinde Tanıl Bey’in eşi Sedef Hanım ve kızı B.Gözde Hanım da şirket yönetiminin parçası oldu.

İlk günden bugüne kadar kaliteli hammadde ve üretim ilkelerinden hiçbir şekilde ödün vermeyen Tanıl Küçük idaresinde Elit Çikolata, çeşitliliğin arttırıldığı perakende ve endüstriyel ürünlerle ihracat hamlesi başlatmış, 90’lı yıllardan itibaren kesintisiz olarak sektörün en önemli fuarlarından olan Köln ISM fuarında yer almaya başlayarak ihracatında da sürekli yükselen bir ivme oluşturmuştur. İlerleyen yıllarda, sektörün Dubai, Amerika, Brezilya gibi birçok önemli fuarında da düzenli olarak yer almaya devam etmiştir.

1990’lı yıllardan itibaren birçok ekonomik krize göğüs geren Elit Çikolata, İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan Türkiye’nin 2. Büyük 500 sanayi kuruluşu listesinde 2009 yılından itibaren sürekli yer almıştır.

Gelenekselden moderne asırlık bir üretim sürekliliğinin eşiğindeki Elit, günümüzde Kasımpaşa ve Esenyurt’ta kurulu 30.000 m² kapalı alana sahip tesislerinde faaliyetini sürdürmekte ve yaklaşık 500 kişiyi istihdam etmektedir. Yurt içindeki lider pozisyonunun yanı sıra 60 ülkeye de ihracat yapmakta olan Elit, 1924’ten günümüze sürekli geliştirerek getirdiği çikolata ve şekerlemedeki ustalığını ve kalite geleneğini ilk günkü heyecan ile geleceğe taşımayı hedeflemektedir.